İKİNCİ ÜÇ AY ULTRASONOGRAFİSİ (AYRINTILI ULTRASONOGRAFİ)

Standart ultrasonografi muayenesinde anormal bulgular elde edilmişse, tarama testi sonucu ya da özgeçmişte anomaliden kuşkulanıldığında hedeflenmiş muayene ile ayrıntılı anatomik değerlendirme yapılır. Hedeflenmiş muayene deneyimli bir operatör tarafından yapılıp yorumlanır.

İkinci üç ay fetal anomali taraması için yapılan sonografinin duyarlılığı, gebelik yaşı, annenin vücut yapısı, fetal pozisyon, cihaz özellikleri, muayene tipi, operatörün yeteneği, spesifik anomali gibi faktörlere bağlı olarak değişkenlik gösterir. Örnek olarak, maternal obezite, muayene tipinden bağımsız olarak, fetal anomali saptama oranında %20 azalmayla ilişkilidir.  

            Ayrıntılı fetal anatomik değerlendirme yapılması gereken durumlar;

  1. Doğumsal, genetik veya kromozom anomalili doğum öyküsü
  2. Bilinen veya kuşkulu fetal anomali ya da var olan gebelikte büyüme kısıtılılığı varlığı
  3. Fetusta doğumsal anomali riskini arttıran durumlar;
    • Annede gebelik öncesi veya gebeliğin 24. haftasından önce tanı koyulan diyabet varlığı
    • Yardımla üreme teknolojisi (Tüp Bebek) ile gebe kalma
    • Yüksek vücut kütle indeksi (≥35 kg/m2)
    • Çoğul gebelikler
    • Anormal serum analit düzeyi (alfa-fetoprotein ve ankonjuge östriol)
    • Teratojen maruziyeti
    • İlk üç ay ultrasonografisinde ense saydamlığı artışı (≥3 mm).
  4. Fetusta genetik veya kromozom anomalisi riskini arttıran durumlar;
    • Ailede kromozomal veya genetik hastalık taşıyıcılığı
    • Doğumda anne yaşı ≥35
    • Kromozom anomalisi için tarama testi (ilk ve ikinci üç ay testleri) pozitifliği
    • Ultrasonografide Down sendromu belirteçleri varlığı (kalpte ve barsakta parlaklık vb).
    • İlk üç ay ultrasonografisinde ense saydamlığı artışı (≥3 mm).
  5. Fetusu etkileyen diğer durumlar
    • Doğumsal enfeksiyonlar
    • Annede ilaç bağımlılığı
    • Kan uyuşmazlığı
    • Oligohidroamniyos (su azlığı)
    • Polihidroamniyos (su fazlalığı)

Bebekte yapısal anomaliler tüm gebeliklerin %2-3’ünde görülür. Bebekteki yapısal anomalilerin ultrasonografi ile taranması rutin gebelik öncesi bakımın bir parçasıdır. Yapısal anomalilerin saptanması, anomalinin yapısı, nedeni, prognozu ile gebelik öncesi veya sonrası tedavi şekilleri dahil durum ile bilgi sağlar. Yapısal anomaliler minör ve majör olmaz üzere iki grupta değerlendirilir. Ayrıntılı ultrasonografi değerlendirmesinin temel amacı majör anomali tanısıdır. Doğuma kadar yapılan sonografik değerlendirmelerde majör anomalilerin %80 – 90’ına tanı koyulur. Ayrıntılı sonografik değerlendirme için ideal gebelik haftası aralığı 18 – 22. hafta arasıdır çünkü 22. haftadan sonra tanı koymanın yararı sınırlı hale gelir. 22. haftada yapılan ayrıntılı sonografinin doğumsal anomali yakalama duyarlılığı yaklaşık %80’dir. Ancak, özellikle beyin, iskelet ve bazı kalp anomalileri gebeliğin son üç ayında bulgu verebilmekteyken, bazıları ise gebelik sırasında hiçbir bulgu vermeyebilir.  

Kromozom anomalileri ise özellikle 35 yaş üstü gebeliklerde sık görülür. Bunların içinde en sık görülen Down sendromu’dur (mongol bebek). Ayrıntılı ultrason kromozom hastalıklarının kesin tanı yöntemi değildir.  Bu inceleme ile Down sendromlu fetusların %75’inde, 13 ve 18 trizomili bebeklerin ise %90’inde ilgili ultrason bulguları vardır. Tek gen hastalıkları adı verilen bir diğer grup hastalıkta, birkaç durum dışında ultrason incelemesi bu hastalıkların tanı yöntemi değildir. Bu hastalıkların tanısı, hastalık için özel riski olan ailelerde amniyos sıvısından ya da plasentadan alınan örnekteki bebeğe ait hücrelerde yapılacak moleküler tanı yöntemleri koyulabilmektedir. Ayrıntılı ultrasonografi incelemesinde bebeğe ait yapıların dışında uteru (rahim) duvarına ait sorunlar, bebek sayısı, bebeğin canlılığı, bebeğin sıvısı miktarı da değerlendirilir. Bebeğin ölçümler alınır ve gelişimi değerlendirilir. Doppler analizleri yapılarak bebeğin ve annenin kan akımları hakkında bilgi alınır. Ayrıca, rahim ağzı uzunluğu ölçülerek erken doğum riski öngörülmeye çalışılır.